Gouden Koets
Het bekendste voertuig is waarschijnlijk de Gouden Koets, in 1898 geschonken door de Amsterdamse burgerij aan koningin Wilhelmina. Pas drie jaar later werd de koets voor de eerste keer gebruikt, bij het huwelijk van Wilhelmina met prins Hendrik. Het ontwerp en de bouw zijn uitgevoerd door de rijtuigfabriek van de gebroeders Spijker, die rond dezelfde tijd startten met de autofabricage. Vele jaren werd de Gouden Koets ingezet op Prinsjesdag, de derde dinsdag van september, de opening van het nieuwe parlementaire jaar. Ook bij huwelijken binnen het Koninklijk Huis bewees de koets zijn diensten. Tussen 2016 en 2021  werd het voertuig gerestaureerd. In die periode groeide het protest tegen de afbeeldingen die verwezen naar de koloniale tijd met vormen van slavernij en onderdrukking. Koning Willem-Alexander besloot daarop voortaan de Glazen Koets te gebruiken. Die was als vervanger al ingezet tijdens de restauratieperiode.
De Gouden Koets is verschillende keren tentoongesteld, onder meer in 1977 bij het vijfjarig bestaan van het Autotron in Drunen. Ter gelegenheid van dat jubileum was een expositie ingericht rond het Nederlandse automerk Spyker met de koets als middelpunt.
 

De Gouden Koets voor restauratie. Rechts bij een Spyker-tentoonstelling bij het vijfjarig bestaan van het Autotron in 1977.

Tot 2016 werd de koets gebruikt op Prinsjesdag, zoals hier in 2011 (foto: ministerie van Defensie).

Glazen Koets
Historisch gezien heeft de Glazen Koets veel meer betekenis. De koets is in 1826 door Simons in Brussel gebouwd voor de eerste koning van ons land, Willem I. De naam verwijst naar de door glas beschermde ornamentenrand.
Na een lange restauratieperiode stond de Glazen Koets enige tijd in de hal van het Haagse Louwman Museum. Zie hier een verslag van die tijdelijke tentoonstelling met meer informatie over de achtergronden.
De vaste verblijfplaats is Den Haag, de Koninklijke stallen, waar nog meer koetsen staan. Hieronder enkele voorbeelden. Eens per jaar krijgt het publiek de gelegenheid te komen kijken.
 
 

De Glazen Koets uit de tijd van koning Willem I.

De Glazen Koets werd in 2015 weer in gebruik genomen na vijf jaar restauratie en twee jaar voorbereiding.

Tegenwoordig is de Glazen Koets te zien op Prinsjesdag. Hier staat hij nog in de Koninklijke stallen.

De Gouden en de Glazen Koets.

Ook in Den Haag: deze Crème Calèche uit 1898 kreeg koningin Emma voor haar dochter Wilhelmina.
Koetsenbouwer Hermans uit Den Haag was de maker.

Een landauler uit 1901 en een eenvoudige brik om paarden te trainen.

Deze galaberline werd gebouwd in 1855. Het is er een van een serie van zes. De oudste is van 1836.

Museum bij paleis Het Loo
Bij paleis Het Loo in Apeldoorn is een beperkt museum ingericht met verschillende koetsen uit de historie van het vorstenhuis. Het meest luxe is de galaberline, waarvan er ooit zes zijn aangekocht. De galacoupé is de kleine versie daarvan. (Coupé komt van het woord couperen, afsnijden. Het lijkt alsof het voorste deel van de berline is afgesneden.) Voor eenvoudiger vervoer zijn er alledaagser exemplaren zonder familiewapens of enige andere verwijzing naar het hof.
De meest opvallende koets in Apeldoorn is de witte gala-lijkkoets, voor het laatste gebruikt in 1962 bij de bijzetting van prinses Wilhelmina in de grafkelders van de Nieuwe Kerk van Delft. Zij stond erop dat de rouwstoet in het wit zou zijn. Dat was ook zo bij de uitvaart van haar echtgenoot prins Hendrik in 1934. Koetsenbouwer Hermans in Den Haag was de fabrikant.

 

In de (voormalige) stallen van paleis Het Loo in Apeldoorn is een museum met oude voertuigen ingericht.

Intrede van de auto
In 1908 deed de auto zijn intrede bij het Hof. Prins Hendrik kocht een Renault landaulette, waarvan het achterste deel van de kap neergeklapt kon worden. Daarop volgden meer auto's. Volgens autohistoricus Vincent van der Vinne kreeg het Nederlands bedrijf Spyker vanaf 1911 tien keer de opdracht een auto te leveren. Daarvan zijn alleen enkele foto's overgebleven; de auto's bestaan niet meer. Nadat het bedrijf failliet was gegaan, kwam er begin 1924 een zescilinder Amerikaanse Winton. Die is wel bewaard gebleven en maakt onderdeel uit van de permanente expositie van Het Loo. De auto werd gebruikt door koningin-moeder Emma.
Prins Hendrik liet zich vanaf 1925 vervoeren in een Belgische Minerva, destijds een Europees topmerk. Ook die auto is bewaard gebleven en in Apeldoorn te zien. In 2010 werd de auto naar Den Haag vervoerd om koningin Beatrix naar het Louwman Museum te brengen, waar zij op 2 juli de officiële opening verrichtte. Op de muur in het museum van Het Loo hangt achter de auto een levensgrote foto van dat moment. De reis was overigens maar kort. Het toenmalige woonpaleis Huis Ten Bosch ligt zo ongeveer naast het museum.   

In 1908 kwam de eerste auto als Koninklijk voertuig, een Renault, gekocht door prins Hendrik.

Naoorlogse ontwikkelingen 
In Apeldoorn zijn ook enkele naoorlogse Koninklijke auto's te zien, zoals een Cadillac die tweedehands werd aangekocht als vervoermiddel voor prinses Wilhelmina, na haar aftreden in 1948. De auto was toen inmiddels elf jaar oud. Vanaf 1953 had ze de beschikking over een groene Mercedes-Benz 300 Cabriolet D. De oorlog was inmiddels zo lang geleden dat een auto van Duitse makelij geen bezwaar meer leek te zijn.
Voor koningin Juliana werd in die periode een Austin A135 Sheerline Princess II aangekocht, gebouwd tussen 1950 en 1952 en van een koetswerk voorzien door het Haagse bedrijf Pennock. Veel plezier heeft de vorstin er nooit in gehad, want ze werd er wagenziek in.
Eind jaren vijftig viel de keus op een Rolls-Royce Silver Wraith met een koetswerk van Park Ward. Anders dan de volledig open Austin is dit een landaulette. De auto staat in de boeken als designmodel 727, één van een beperkte serie van zes. Naast Koningin Juliana bestelde onder meer de gouverneur van Zuid-Afrika destijds een dergelijk model. Na de troonsafstand van Juliana in 1980 werd de auto niet meer gebruikt. De Rolls-Royce werd verkocht en is nu eigendom van het Utrechtse autoverhuurbedrijf Meijers. In 2002 huurde het Koninklijk Huis de auto voor het huwelijk van toen prins Willem-Alexander en prinses Máxima. Twee jaar later volgde prins Johan Friso het voorbeeld van zijn broer toen hij met Mabel Wisse Smit in het huwelijk trad.
Behalve de genoemde Cadillac, Austin en Mercedes-Benz zijn in Het Loo de Fiat 2300S Coupé van prinses Beatrix en een oude Jeep te zien, net als een Ford LTD die werd ingezet voor ceremoniële gelegenheden. 

Foto van de naoorlogse periode: de vloot Cadillacs op het plein van de Koninklijke stallen in Den Haag.  

DAF Kini
Niet in Apeldoorn of Den Haag, maar in het DAF-museum in Eindhoven staat de DAF-Kini, een strandwagentje met een Koninklijk tintje. Carrosserieontwerper Michelotti presenteerde het showmodel in 1966 op het concours d’élégance van het Italiaanse Alassio. Hij won er de eerste prijs mee. Voorjaar 1967 stond de auto te pronken op de DAF-stand van de personenauto-RAI in Amsterdam. In iets gewijzigde vorm zette Michelotti een bescheiden serieproductie op, met vermogende klanten als doelgroep. Het showmodel deed hij Wim van Doorne cadeau voor zijn zestigste verjaardag, maar die had er niet veel mee. Bij de geboorte van Willem-Alexander schonk DAF de wagen aan prinses Beatrix en prins Claus. De Koninklijke familie gebruikte de auto jarenlang bij hun vakantieverblijf in het Italiaanse Porto Ercole. Uiteindelijk kreeg de wagen een plek in het DAF-museum.

DAF Kini, ontwerp Michelotti, jarenlang door de Koninklijke familie gebruikt bij het zomerverblijf in het Italiaanse Porto Ercole.

Energiecrisis en daarna
Terug naar het dagelijks vervoer in hofkringen. De verkoop tijdens de regeerperiode van Juliana van de Rolls-Royce paste in het tijdsbeeld. In de jaren zeventig stond energiebesparing hoog op de politieke en maatschappelijke agenda na twee grote oliecrises. Koningin Juliana besloot voor dagelijks gebruik de grote Amerikaanse Fords in te ruilen voor een kleiner Europees model, de Ford Granada. Na de troonswisseling veranderde dat beleid niet, al wilde koningin Beatrix meer ruimte achterin en kwamen eerst verlengde en later ook verhoogde versies in beeld. Het Britse bedrijf Coleman Milne had op basis van de Scorpio een dergelijk model in het leveringsprogramma. Later kreeg het Nederlandse bedrijf Terberg de opdracht een Ford om te bouwen volgens wensen van het paleis. De laatste versie van de Scorpio deed dienst van 1993 tot 2006. Bij het afscheid stond meer dan 100.000 kilometer op de teller.
In 1992 bouwde Terberg een speciale landaulet op basis van een Scorpio. Door de auto ook nog eens 30 centimeter te verlengen, ontstond extra ruimte achterin. 
Voor persoonlijk gebruik werd voor prinses Juliana een Mercedes-Benz klasse omgebouwd van sedan naar cabriolet. Deze Caruna-versie is te zien bij de Koninklijke stallen in Den Haag.
Toen Ford geen grote auto's meer leverde, schakelde het staldepartement over op de Volvo S80. Voor de koningin was een extra verlengde versie beschikbaar. Na de troonsaanvaarding kozen koning Willem-Alexander en koningin Máxima voor een verlengde Audi A8L. De koningin schakelde in 2021 over op een hybride versie. De koning reed nog tot begin 2025 op diesel, maar zijn auto is inmiddels ook een plug-in hybride. Voor dagelijks gebruik heeft het Koninklijk staldepartement hybride of geheel elektrische auto's beschikbaar. Tot de vloot behoort ook een auto op waterstof. En naast dit alles zijn er natuurlijk tot op de dag van vandaag de natuurlijke paardenkrachten. ■

 

Koningin Juliana ruilde de grote Amerikaanse Fords in voor de zuiniger Granada. Eén ervan is
bewaard gebleven en beschikbaar voor film- of tv-opnamen over genoemde periode.
Met veel dank aan Car Casting Holland en eigenaar Klaas Troost voor gebruik van de foto's.

 De Koninklijke Fords werden altijd in een speciale en unieke kleur blauw afgeleverd, Royal Blue, met zwart vinyl dak.
De Granada Ghia is voorzien van een automatische versnellingsbak.
Voor privédoeleinden was er ook een Granada stationcar. 

 Ook de tweede generatie van de Ford Granada werd gebruikt, waarbij de auto was verlengd voor extra binnenruimte.
Deze auto staat in de stallen bij paleis Het Loo in Apeldoorn.

De Ford uit 1983, omgebouwd door Terberg, was het dagelijks vervoermiddel van koningin Beatrix tot 1991.

Later maakte de koningin gebruik van verlengde en verhoogde Ford Scorpio's.
Eerst een model van het Britse bedrijf Coleman Milne, later verzorgde Terberg de ombouw.

Staatsieportret van de Koninklijke Scorpio van Terberg; het model met de gewijzigde (en controversiële) voorzijde.

Met meer dan 100.000 kilometer op de teller ging de auto na 13 dienstjaren in 2006 met pensioen.

Terberg bouwde in 1992 een Scorpio om tot landaulet.

Aan de voorzijde is het een gewone, onopvallende Scorpio, hoewel zo'n kenteken meteen in het oog loopt.

De auto is ook duidelijk verlengd, met opvallend grote achterdeuren.

De auto heeft niet alleen een neerklapbare kap, maar in het vaste dak ook een schuifdak.

Links met de kap gesloten, rechts open.

Achterin een zee van ruimte (deze foto en drie foto's hierboven: Marco Paans, met dank voor het gebruik). 

Door Caruna voor prinses Juliana omgebouwde Mercedes-Benz 380SEL van 1985. 

Ze gebruikte de auto vooral tijdens verblijven in het zomerverblijf in het Italiaanse Porto Ercole.  

De verlengde Volvo S80 volgde de Scorpio-reeks op en werd de officiële hofauto.

Een nog langere S80 met een beperkt Koninklijk tintje. De auto is gebruikt geweest bij een
staatsbezoek, maar maakte geen onderdeel uit van het reguliere wagenpark van de Koninklijke stallen.

De ombouw is het werk van het Zweedse bedrijf Nilsson. Eigendom van de Swedish Collection in Baarn.

Anno 2025 maken koning en koningin gebruik van een verlengde Audi A8L. 

De auto is een plug-in hybrid. 

De Audi is bijna 6 meter lang. Dit exemplaar is de dienstauto van koningin Máxima.  

Aan de standaard voorop kun je zien wie er wordt vervoerd.   

De standaarden van respectievelijk Koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Amalia.   

Andere Audi's in de zomer van 2023 in de Koninklijke stallen in Den Haag. (foto: Eric Berkenbosch, met dank.) 
Er zijn zo'n dertig hofauto's beschikbaar voor het vervoer van de leden van het Koninklijk Huis, gasten,
de hofhouding en het vervoer van de paarden en bagage. 

Voor hooggeplaatste buitenlandse gasten is er een gepantserde Cadillac DTS uit 2010. 

De auto is niet alleen verlengd, maar ook verhoogd.  

De Cadillac tijdens een van de dagen waarop de stallen te bezichtigen zijn voor het publiek.  

Tussen 1991 en 2006 gebruikte het Koninklijk Huis op Koninginnedag en bij staatsbezoeken deze DAF-bus. In 2007 is
het voertuig geschonken aan het DAF-museum in Eindhoven. Er is in al die jaren slechts 77.000 kilometer mee gereden.

De huidige Koninklijke bus dateert al weer van 2006. De bus heeft 25 zitplaatsen.

Geen duidelijk zichtbaar merkplaatje, maar de bus is gemaakt door VDL. Links een foto van het interieur. 

Milieuvriendelijk dagelijks vervoer: Toyota Mirai op waterstof en elektrische VW ID.3 (linkerfoto: Erik Berkenbosch).   

Onmisbaar natuurlijk bij een Koninklijk staldepartement: een wagen om de paarden te vervoeren. 

Het zal niet verbazen dat de wagen is gebaseerd op een DAF-vrachtwagen.

Voor beperkter vervoer is een M.A.N. beschikbaar.